مقدمه:
سخنرانی رئیس‌جمهور پرابووو سوبیانتو درهشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد درتاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵ نقطه عطفی مهم دردیپلماسی اندونزی محسوب می‌شود. این سخنرانی که پس ازسال ها غیبت رئیس‌جمهور اندونزی دراین محفل جهانی ایراد شد، توجهات بسیاری را به خود جلب کرد و مواضع اندونزی را درقبال مهم‌ترین چالش های جهانی، به ویژه مناقشه اسرائیل و فلسطین روشن ساخت.با این حال تحلیل های متعددی درخصوص رویکرد پرابووو ارائه شده که برخی از آن ها سخنان او را ستودنی و برخی دیگر آن را دارای ابهام یا ناکافی درقبال عمق فاجعه انسانی درغزه دانسته‌اند. این گزارش به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف سخنرانی پرابووو، با تمرکز بر مسئله فلسطین و ارزیابی پیامد های آن از دیدگاه کارشناسان و نهادهای داخلی و بین‌المللی می‌پردازد.
۱. مواضع پرابووو درقبال مسئله فلسطین و راه حل دو کشوری
پرابووو سوبیانتو درسخنرانی خود برحمایت قاطع اندونزی از استقلال فلسطین تأکید کرد و راه حل دو کشوری را تنها راهکار پایدار برای برقراری صلح درمنطقه دانست. وی اظهار داشت: "ما باید دولت فلسطین را تضمین کنیم، اسرائیل اگراستقلال و دولت فلسطین را به رسمیت بشناسد، اندونزی بلافاصله دولت اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت و امنیت آن را تضمین خواهد کرد." این جمله اگرچه با تشویق حضار همراه شد، اما تحلیلگران را به واکاوی نیت های احتمالی پشت این بیانیه دیپلماتیک مشروط واداشته است .دینا سلیمان مدرس روابط بین‌الملل معتقد است این بیانیه می‌تواند سه نیت احتمالی داشته باشد: اول اعمال فشار اخلاقی بر اسرائیل؛ دوم بازتاب موضع عملی پرابووو در اولویت دادن به پایان جنگ و فاجعه انسانی و سوم تلاشی برای حفظ وجهه "منطقی، میانه‌رو و بی‌طرف" اندونزی درصحنه جهانی. با این حال دینا سلیمان تأکید می‌کند که تاریخ نشان داده استراتژی های مشروط مانند توافق اسلو ۱۹۹۳، منجر به استقلال فلسطین نشده، بلکه برعکس شهرک سازی های غیرقانونی اسرائیل گسترش یافته است. وی خطرناک‌تر ازآن، این الگوی معامله‌گری را فراموش کردن خون و اشک های ریخته شده در غزه و نسل‌کشی جاری می‌داند. از نظر او حق استقلال فلسطین یک حق اساسی و بی‌قید و شرط است که نباید آن را به ابزار چانه‌زنی سیاسی تبدیل کرد. از سوی دیگر دکتر محمد ذوالفقار رحمت تحلیلگر مرکز مطالعات با وجود تأیید اهمیت نمادین موضع اندونزی در حمایت از فلسطین راه حل دو کشوری را "شعار دیپلماتیک آرامش بخش و تکراری" می‌داند که با توجه به گسترش شهرک سازی ها و محاصره غزه، "منسوخ" به نظر می‌رسد. وی می‌افزاید که نمادها به‌تنهایی نمی‌توانند جلوی بمباران غزه را بگیرند.
پرابووو رییس جمهور اندونزی همچنین برضرورت تضمین امنیت اسرائیل در کنار به رسمیت شناختن فلسطین تأکید کرد. این بخش از سخنان وی بازتاب دهنده رویکردی متوازن است که سعی در جلب اعتماد همه طرف‌ها دارد، اما همزمان می‌تواند این ابهام را ایجاد کند که آیا حق مطلق استقلال فلسطین تابع شرایطی مانند به رسمیت شناختن اسرائیل و تضمین امنیت آن می‌شود یا خیر.
۲. مقایسه سخنرانی دو رئیس جمهور آمریکا و اندونزی و نگاه انان نسبت به نقش سازمان ملل درعرصه های بین المللی
حکماهانتو جووانا کارشناس حقوق بین‌الملل سخنرانی پرابووو را درمقایسه باسخنرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ، "مانند موافق و مخالف" ارزیابی می‌کند. وی معتقد است درحالی که ترامپ نقش سازمان ملل را درحل و فصل جنگ ها زیر سوال برد و آن را "بی‌فایده" خواند، پرابووو برحمایت و نقش حیاتی این نهاد درتضمین صلح وامنیت تأکید کرد. این تفاوت دردیدگاه نشان دهنده احترام اندونزی به نظام چندجانبه‌گرایی و نهادهای بین‌المللی است .همچنین درخصوص تغییرات اقلیمی، ترامپ آن را "بزرگترین کلاهبرداری تمام دوران" نامید، در حالی که پرابووو بر واقعیت تغییرات اقلیمی و تأثیر آن براندونزی تأکید کرد و حتی طرح ساخت یک دیوار دریایی غول‌پیکر ۴۸۰ کیلومتری را برای مقابله با آن مطرح ساخت. در مورد درگیری اسرائیل و فلسطین نیز ترامپ از حامیان استقلال فلسطین انتقاد کرد، در حالی که پرابووو قاطعانه حمایت خود را از طریق راه حل دو کشوری اعلام نمود. این مقایسه ها نشان‌دهنده تفاوت‌های بنیادین در رویکرد اندونزی و آمریکا (دردوره دونالد ترامپ) نسبت به چالش های جهانی است.
۳. پیشنهاد اعزام نیروی حافظ صلح و به رسمیت شناختن فلسطین
یکی از مهم‌ترین نکات عملی درسخنرانی پرابووو تعهد اندونزی به اعزام نیروی حافظ صلح تحت نظارت سازمان ملل به غزه بود. پیشینه نظامی پرابووو به این وعده اعتباربخشید و به لفاظی های او جنبه عملی داد. دکتر ذوالفقار رحمت این اقدام را "راه حل موقت" می‌داند که نمی تواند جایگزین راه‌حل سیاسی شود و تنها رنج های موقت را کاهش می‌دهد. با این حال این تعهد نشان‌دهنده آمادگی اندونزی برای مشارکت فعال درکاهش بحران انسانی است. دکتر ذوالفقار رحمت نیز درادامه تحلیل خود اشاره می‌کند که سخنرانی پرابووو به مسئولیت اسرائیل در قبال "نسل‌کشی" نپرداخت و خواستار سازوکارهای پاسخگویی نشد. او تأکید می‌کند که "بدون عدالت، به رسمیت شناختن صرفاً یک آرایش دیپلماتیک است." او معتقد است که آزمون واقعی این است که آیا به رسمیت شناختن با تحریم محصولات شهرک‌سازی، محدودیت در انتقال اسلحه یا حمایت از پرونده‌های حقوقی علیه مقامات اسرائیلی همراه است یا خیر. در نهایت او خواستار یک کشور است که در آن فلسطینی ها و یهودیان به طور مساوی تحت یک قانون، با حقوق، امنیت و حاکمیت تضمین شده زندگی کنند. نایب‌رئیس کمیسیون اول مجلس اندونزی سُکامتا نیز از این پیشنهاد حمایت کرده و خواستار نقش فعال‌تر اندونزی در اجرای راه‌حل دو کشوری شد. وی می گوید پرابووو همچنین از دولت های غربی که اخیراً کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، تقدیر کرد. فرانسه، کانادا، استرالیا، بریتانیا و پرتغال به طور خاص مورد اشاره قرار گرفتند. این به رسمیت شناختن، اگرچه یک مزیت دیپلماتیک محسوب می‌شود و جایگاه قانونی فلسطین را تقویت می‌کند، اما دکتر ذوالفقار رحمت هشدار می‌دهد که "به رسمیت شناختن بدون پاسخگویی، خطر تبدیل شدن به صرفاً یک ژست توخالی را به همراه دارد." وی تأکید می‌کند که فلسطینی‌ها به خوبی می‌دانند که بیانیه کاغذی، ایست های بازرسی را برنمی‌دارد یا محاصره مرزی را لغو نمی‌کند.
۴. انتقادات و درخواست ها برای اقدام عملی
بسیاری از تحلیلگران و نهادها، اگرچه از حضور و سخنرانی پرابووو استقبال کردند، اما خواستار اقدامات عملی‌تر و قاطع تری از سوی اندونزی شدند. دینا سلیمان معتقد است که اندونزی باید از اهرم اقتصادی و ژئوپلیتیکی خود برای فشار بر آمریکا برای توقف حمایت از "نسل‌کشی اسرائیل" استفاده کند و صادرات، واردات یا هر نوع همکاری با اسرائیل را ممنوع کند. او تأکید می‌کند که "ثبات اخلاقی و فشار بین‌المللی" چیزی است که اکنون مورد نیاز است، نه "سازش شکننده". در کنار تحلیل گران بین المللی سازمان های اسلامی هم بی کار ننشسته و نسبت به سخنان رییس جمهور اندونزی مواضعی را اتخاذ کردند. مجلس علمای اندونزی (MUI) نیز ضمن تقدیر از سخنرانی پرابووو تأکید کرد که هیچ تضمینی وجود ندارد که اسرائیل بمباران و نسل‌کشی را متوقف کند. پروفسور سودرنوتو عبدالحکیم رئیس روابط بین‌الملل MUI خواستار پیگیری نتایج اجلاس با "گام های مشخص و قابل اندازه‌گیری" شد. وی با پیشنهاد اعزام فوری نیرو برای محافظت از مردم و خاک غزه و فلسطین از حملات ارتش اسرائیل موافق است و از همه کشورهای مدافع فلسطین می‌خواهد که برای فشار بر اسرائیل جهت خروج از غزه، نیرو اعزام کنند. این نهاد از مسلمانان و همه عناصر ملت می‌خواهد که در دفاع از فلسطین و مبارزه با استعمار، متحد و یکپارچه بمانند. سازمان اسلامی نهضت العلما نیز سخنان رییس جمهور را قاطع دانست و تاکید کرد طرح دو کشوری در شرایط حاضر بهترین گزینه خواهد بود.
نتیجه‌گیری
به اعتقاد کارشناسان و تحلیل گران بین المللی سخنرانی رئیس‌جمهور پرابووو سوبیانتو درسازمان ملل متحد، جایگاه اندونزی را به عنوان یک بازیگر فعال و مهم درصحنه جهانی تثبیت کرد و بر تعهد این کشور به حل مسالمت‌آمیز مناقشات به ویژه مسئله فلسطین تأکید نمود. اندونزی از راه حل دو کشوری حمایت کرده و آمادگی خود را برای اعزام نیروی حافظ صلح اعلام کرده است. با این حال این سخنرانی با انتقاداتی نیز همراه بود که آن را فاقد قاطعیت کافی در قبال "نسل‌کشی" جاری در غزه دانسته و خواستار اقدامات عملی‌تر، فشار اقتصادی و سازوکارهای پاسخگویی علیه اسرائیل شدند. اندونزی با تکیه بر سرمایه اخلاقی خود به عنوان ملتی که از مبارزه ضد استعماری زاده شده است و با پایبندی به قانون اساسی ۱۹۴۵ و پانچاسیلا می‌تواند نه تنها منطقی، بلکه در اخلاق خود نیز ثابت قدم باشد. برای اینکه سخنان پرابووو بیش از یک پاورقی دیپلماتیک باشد، اندونزی باید گفتگو را فراتر از به رسمیت شناختن و نمادگرایی - به سمت پاسخگویی، عدالت و پایان دادن به مصونیت از مجازات - سوق دهد. این امر مستلزم همسویی لفاظی های دیپلماتیک با اقدامات منسجم و فشار بین المللی قوی‌تر است تا حق بی قید و شرط فلسطین برای استقلال محقق شود و رنج‌های مردم این سرزمین پایان یابد.
منابع:
- دینا سلیمان، مدرس روابط بین‌الملل، دانشگاه پادجادجاران، باندونگ. "بررسی مجدد سخنرانی پرابووو در سازمان ملل و حق بی‌قید و شرط فلسطین برای استقلال.
- دکتر محمد ذوالفقار رحمت، مدیر میز اندونزی و خاورمیانه و شمال آفریقا در مرکز مطالعات اقتصادی و حقوقی در جاکارتا و پژوهشگر وابسته در موسسه خاورمیانه، دانشگاه ملی سنگاپور. "تحلیلی بر سخنرانی پرابووو در سازمان ملل متحد درباره فلسطین."
- حکماهانتو جووانا، کارشناس حقوق بین‌الملل از دانشگاه اندونزی. "تحلیلی بر سخنرانی پرابووو و ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، مانند موافقت و مخالفت."
- مجلس علمای اندونزی (MUI). "سخنرانی پرابووو ثابت می‌کند که اندونزی یک بازیگر جهانی معتبر است."
- سُکامتا، نایب‌رئیس کمیسیون اول مجلس اندونزی. "پیشنهاد فعال‌تر شدن اندونزی در اجرای راه‌حل دو کشور برای اسرائیل و فلسطین."
نظر شما